Bronnen selecteren
Wanneer je bronnen gevonden hebt, is het aan jou om uit deze stapel een aantal bronnen te selecteren die relevant zijn. Hiervoor moet je in staat zijn de bronnen snel te beoordelen, te evalueren op basis van relevantie en betrouwbaarheid. Hiervoor kun je verschillende leesstrategieën gebruiken, afhankelijk van waar je bent in het onderzoeksproces: pre-viewing, skimming, scanning en deep reading (zie: https://youtu.be/q2bFmtpvdCw).
Voor relevantie zijn de volgende vragen van belang en let je in eerste instantie voornamelijk op de titel, abstract en kopjes die in het artikel gebruikt worden (pre-viewing, skimming en/of scanning kan hierbij voldoende zijn):
- Draagt deze informatie bij aan het beantwoorden van je hoofdvraag of één van je deelvragen?
- Over welk aspect van je hoofd- en/of deelvragen geeft deze bron informatie? Geeft het inzicht in de context van jouw onderzoeksgebied? Of weet je hierdoor meer over de verwachte verbanden tussen gezondheid en groen in de wijk en draagt de informatie bij aan het opstellen van je theoretisch kader?
- In hoeverre lijkt het onderzoeksgebied of de onderzoekseenheden in de gevonden bron op die in je eigen onderzoek? Het is de vraag of de gevonden informatie in dat geval relevant is voor jouw centrale vraag en thuishoort in je theoretisch kader.
- In hoeverre komt de context van het gevonden onderzoek overeen met jouw context? Die context moet je meenemen in de interpretatie van de resultaten. Hoe actueel is de bron en wanneer is het onderzoek uitgevoerd? Naast relevant moeten je bronnen ook betrouwbaar zijn.
Als je onderzoek doet naar burgerparticipatie in Nederland, en je vindt een bron die gaat over burgerparticipatie in Rusland, kun je er niet zomaar van uitgaan dat de conclusies die in dat onderzoek getrokken zijn ook gelden voor de Nederlandse situatie.
Wanneer jij onderzoek doet naar de leefbaarheid in Kanaleneiland, en je vindt een bron die de ontwikkelingen in Kanaleneiland in de jaren 1970 beschrijft, levert je dat geen relevante informatie op over de situatie nu. Je kunt het wel gebruiken als bron wanneer je de context beschrijft en een overzicht geeft van de geschiedenis van Kanaleneiland.
Er zijn verschillende manieren waarop je de betrouwbaarheid van bronnen kunt beoordelen of controleren. Is er bijvoorbeeld een peer-review proces vooraf gegaan aan de publicatie? Waar en wanneer is de bron gepubliceerd? Door wie? Kan er sprake zijn van een belangenconflict?
- Controle door anderen vooraf (bijvoorbeeld redactie, peer review, uitgever, zoekmachine). Een artikel in een tijdschrift met peer-review is al door andere wetenschappers kritisch beoordeeld en is dus betrouwbaarder dan een artikel in een tijdschrift waar geen controle op zit. Sommige zoekmachines, zoals Scopus, laten alleen resultaten zien van peer-reviewed tijdschriften, terwijl bijvoorbeeld Google Scholar veel meer resultaten toelaat. Wees dan extra kritisch op de betrouwbaarheid van de bron.
- Controle door anderen achteraf (bijvoorbeeld een boekrecensie of citaties.
Controle door jezelf (bijvoorbeeld auteur, datum, doelgroep, verantwoording van de gebruikte methode, aanwezigheid van bronvermelding).
Je vindt een artikel in een wetenschappelijk vakblad met veel citaties. Dit betekent waarschijnlijk dat het een belangrijke kernbron is over jouw onderwerp. Let op: veel citaties is niet altijd positief. Andere auteurs kunnen ook naar een artikel verwijzen om deze te bekritiseren.
Je vindt een artikel in een wetenschappelijk vakblad waar je nog niet eerder van hebt gehoord.
Naast wetenschappelijke literatuur zul je tijdens het zoeken ook niet-academische bronnen tegenkomen. Voorbeelden daarvan zijn beleidsonderzoek- en adviezen (bijvoorbeeld van het Planbureau voor de Leefomgeving), krantenartikelen, jaarverslagen, en master theses. Een aantal aandachtspunten:
Gebruik master theses vooral om een idee te krijgen van het onderwerp en om verdere literatuur te vinden door de literatuurlijst door te nemen. Baseer niet je hele theoretisch kader op de uitkomsten van deze onderzoeken, de kwaliteit van het gedane onderzoek is lang niet altijd goed te beoordelen. Artikelen in tijdschriften zoals Rooilijn en Geografie zijn geschreven voor een breder publiek en geven je een algemeen overzicht van een bepaald onderwerp. Raadpleeg ze in de eerste fase van je literatuurverkenning en doe inspiratie op voor zoektermen, onderzoeksgebieden of sleutelpersonen