Binnen wetenschappelijke congressen is de posterpresentatie een veelgebruikte methode om onderzoek te presenteren. Ook in het universitaire onderwijs wordt deze vorm steeds vaker ingezet. Een poster biedt de mogelijkheid om onderzoeksresultaten op een overzichtelijke en visuele manier te presenteren. De kernboodschap moet in één oogopslag duidelijk zijn, waarbij het thema helder naar voren komt en de leesrichting intuïtief te volgen is. Het primaire doel van een poster is om interesse te wekken bij het publiek, zodat je in gesprek kan gaan en je onderzoek nader kan toelichten.

Structuur en inhoudelijke elementen

De inhoud van een poster moet kort en krachtig zijn. Vermijd lange tekstblokken en maak gebruik van duidelijke tussenkopjes. Waar mogelijk, verdient het de voorkeur om informatie te visualiseren in plaats van in woorden te vangen. Tevens is het belangrijk dat de leesvolgorde van de poster helder is; dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door gebruik te maken van pijlen of genummerde secties.

Een wetenschappelijke poster bevat doorgaans de volgende onderdelen: een titel die pakkend en informatief is, visuele elementen (zoals afbeeldingen en grafieken) voorzien van titels en bronvermelding, en een auteursvermelding met naam, organisatie, e-mailadres en eventueel andere contactgegevens. De inleiding biedt een beknopte omschrijving van het onderwerp, het doel of de centrale onderzoeksvraag, eventueel in vragende vorm. In het theoretische en methodologische gedeelte worden het theoretisch kader en de gehanteerde onderzoeksmethoden kort uiteengezet. Vervolgens volgt een kernachtige beschrijving van de uitwerking en de resultaten, waarbij de nadruk ligt op de hoofdlijnen. Tabellen en grafieken ondersteunen hierbij de presentatie van de resultaten. De afsluiting bevat de belangrijkste conclusies en eventueel aanbevelingen of suggesties voor vervolgonderzoek. Tot slot worden de gebruikte bronnen vermeld volgens de APA-richtlijnen, aangevuld met een korte literatuurlijst indien nodig.

Vormgeving en leesbaarheid

Posters worden vaak op groot formaat afgedrukt, bijvoorbeeld op A0. Het is van belang om vooraf te informeren naar de specifieke richtlijnen van de docent, opdrachtgever of organisatie, Denk hierbij aan de afmetingen, de voorkeur voor een staand of liggend formaat en beschikbaarheid van posterborden en bevestiging aan het bord.

Voor een goede leesbaarheid op een afstand is het essentieel om een duidelijk lettertype te kiezen. Denk hierbij aan schreefloze lettertypes zoals Helvetica, Arial, Verdana en Tahoma omdat deze beter leesbaar zijn dan schreeflettertypes zoals Times of Times New Roman. Vermijd het gebruik van meer dan twee lettertypen. Wat betreft lettergrootte geldt dat de titel aanzienlijk groter moet zijn dan de lopende tekst: ongeveer 70 punten voor de titel, 36 tot 42 punten voor tussenkopjes, en minimaal 18 punten voor de hoofdtekst.

Een goed vormgegeven poster kent een gebalanceerde opbouw met circa 20 tot 25% tekst, 40 tot 45% visuele elementen (zoals afbeeldingen en grafieken), en 30 tot 40% witruimte. Kleurgebruik helpt bij het onder de aandacht brengen van elementen, maar wees spaarzaam met het gebruik van verschillende kleuren en zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond en tekst. Bepaalde kleurcombinaties als groen-rood kun je beter vermijden vanwege mogelijke leesproblemen voor mensen met kleurenblindheid. Een neutrale achtergrondkleur is doorgaans het meest effectief. Gebruik geen achtergrondafbeeldingen omdat deze de leesbaarheid van de tekst kunnen belemmeren.

Praktische uitvoering

Voor het ontwerpen van een poster is Microsoft PowerPoint een laagdrempelig hulpmiddel. Daarnaast kun je overwegen om (gratis) ontwerpplatformen als Canva te gebruiken. Voor gevorderde ontwerpers zal software van Adobe meer vrijheid geven in het ontwerpproces. Er bestaan verschillende sjablonen die houvast bieden bij de indeling, bijvoorbeeld met een duidelijke kopregel voor de titel en auteursgegevens, en tekstvakken die via pijlen of nummering met elkaar verbonden zijn. Een gestructureerde en visueel aantrekkelijke opbouw verhoogt de toegankelijkheid van de poster.

Figuur 1 geeft twee sjablonen weer voor het ontwerp van een horizontaal georiënteerde poster.

Figuur 1: Twee modellen voor een posterpresentatie. De tekstvakken kunnen worden verbonden door nummers en/of pijlen. (Bron: C. W. Connor (1992) The Poster Session: A Guide for Preparation: U. S. Geological Survey Open-File Report 88-667; geciteerd door: http://www.pitt.edu/~etbell/nsurg/PosterGuide.html; bekeken 4 juni 2009)